Nobel Ödülleri

Nobel Ödülleri , bildiği gibi 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm'de dünyaya duyurulan vasiyetnamesiyle Alfred Nobel tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli bir ödüldür. İlk Nobel Ödülleri 1901 tarihinde verilmeye başlanmıştır. Nobel Barış Ödülleri politik olmasidolayisiyla çok tartışılırken biz daha çok somut kanıtlara dayanan pozitif bilimler tarafıyla ilgileniyoruz.

 

Fizyoloji veya Tip Bilimi alanındaki Nobel Ödülü

 

Bu sene bu alanda Nobel Ödülü'nün sahibi Yoshinori Ohsumi oldu. Japon bilim insanı, gereksiz veya hasar görmüş hücrelerin kendi kendilerini yeme mekanizması olan otofaji (autophagy) sürecini aydınlatan bir arastirma  gerceklestirdi. Hücreler çok yaşlanıp işlev göremez hale geldikleri, zarar gördükleri durumlarda kendi kendileri yeme ve yok etmeye başlarlar. Otofaji adı verilen bu süreçte hücrenin tüm organelleri, genetik materyalleri lizozoma taşınır ve burada ayrıştırılır ve tekrar kullanılmak üzere paketlenip geri dönüştürülür. Ohsumi maya hücrelerinin sinyal mekanizması üzerinde çalışarak hücrelerin otofajiyi nasıl gerçekleştirdiklerini keşfetti. Hücre içi sinyal mekanizması ile kalmadı otofaji ile ilgili genleri de tanımladı, otofajiye benzer kendi kendini yeme mekanizmalarını buldu. Ohsumi'nin 1990'larda yaptığı çalışmalar çok sayıda metabolik hastalığın kökenini aydınlatmada ve tedavi sunmada çok önemli rol oynadı. Örneğin otofaji genlerinde meydana gelen mutasyonlar Parkinson hastalığı gibi çok sayıda nörolojik hastalık ve kansere neden olabiliyor.

 

 

Kimya alanındaki Nobel Ödülü

 

Nobel Kimya Ödülü de bu sene fizikte olduğu gibi üç kişi arasında paylaştırıldı. Moleküler makinelerin üretimi ve tasarımı konusunda yaptıkları çalışma Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart and Bernard L. Feringa'ya Nobel ödülünü getirdi. Araştırmacılar enerji verildiğinde istenen hareketleri yerine getiren moleküllerden oluşan makineler ürettiler. Bu moleküler makineler saç kılından 1000 kat daha ince iş yapabilen mini motorlardır. Araştırmacılar moleküler ölçekte makineler icat ederek kimyada yeni bir çağ açtılar.

 

Fizik alanındaki Nobel Ödülü

 

David J. Thouless, F. Duncan M. Haldane ve J. Michael Kosterlitz topolojik faz geçişlerinin ve maddenin topolojik fazlarının teorik keşfinden dolayı bu sene Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. Topoloji adım adım değişen özellikleri tanımlayan bir matematik dalıdır.

 

Araştırmacıların yaptıkları teorik keşifler maddenin çok farklı ve tuhaf haller alabildiği tuhaf bir dünyanın kapısını aralıyor. Gelişmiş bir matematik kullanarak maddenin sıradışı hallerini buldular. Maddenin bu tuhaf hallerinden bazıları süper iletkenlik, tam akışkanlık (superfluid) veya sıvı gibi davranıp aslında hiç akışkanlığa sahip olmamaktır. Tam akışkanlarda sıvının akışına engel olabilecek hiç sürtünme yoktur ve bu yüzden maddenin parçacıkları tek bir süper parçacık gibi davranır.

Bu muhteşem üçlünün keşifleri sayesinde hem malzeme biliminde hem de elektronik dünyasında yepyeni uygulamalar başlatılabilir. Bilim insanlarının öncü çalışmaları sayesinde maddenin yeni ve ilginç hallerini keşfetmek için çok sayıda bilim insanı da bu alanda çalışacaktır.