ENERJİ’NİN İPEK YOLU: TANAP

Azeri Doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı ( TANAP ), Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko, Sırbistan Cumhurbaşkanı Vuçiç ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Akıncı’nın katılımları ile birlikte 12 Haziran günü açıldı.  “Enerji’nin İpek Yolu” olarak adlandırılan projenin temelleri 10 Eylül 2015 yılında atılmıştı, Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz 2 Gaz Sahası ve Hazar Denizi’nin güneyindeki diğer sahalardan üretilen doğalgaz kaynakları Gürcistan üzerinden Türkiye’ye giriş yapacak. Ardahan’dan sınırlarımıza giren 1850 km uzunluğundaki boru hattı, sırasıyla 20 il ve 37 ilçeden geçerek Edirne’den çıkış yapacak.  Biri Eskişehir’de diğeri ise Trakya’da kurulan doğal iletim şebekeleri ile birlikte, ilk etapta Türkiye’nin 2 milyar metreküp alım yapacağı projede, kademeli olarak 6 milyar metreküplük hacime çıkılması planlanmaktadır. Enerji alanında dışa bağımlı olan Türkiye’nin şuan da doğalgaz alımlarını Iran, Rusya ve Azerbaycan ile yaptığı düşünüldüğünde, bu proje ile birlikte Azerbaycan’ın pastadaki payının artması hedeflenmektedir.

Öte yandan projenin Avrupa’ya doğalgaz taşıyacak ayağı olan Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP), Yunanistan’dan başlayarak Arnavutluk üzerinden devam ediyor ve İtalya’da son buluyor. Avrupa’ya gaz dağılımının 2020’nin ilk çeyreğinde başlayacağı proje dahilinde ilk etapta 10 milyar metreküplük bir taşıma yapılacak. Zamanla kapasitenin kademeli olarak artacağını projede, 2024’te 23 milyar metreküp, 2026’da ise 31 milyar metreküplük bir hacme ulaşması beklenmektedir. Proje pek çok anlamda ilkleri içinde barındırıyor; Hazar gazını ilk defa Avrupa’yla buluşturacak olan boru hattı aynı zamanda Türkiye, Ortadoğu ve Avrupa’nın en uzun boru hattı olacak. Bununla ilişkili olarak proje sadece Türkiye’de değil, güzergahı üzerinde bulunan tüm ülkelerde ciddi bir istihdam kaynağı yaratacak.

Güney Doğalgaz Koridoru için kilit rol oynayan proje, bunun yanı sıra son dönemlerde daha da anlam kazanan Avrasya ilişkileri açısından da kritik bir öneme sahiptir. Cumhurbaşkanı Erdoğan da konuşmasında, TANAP ile tarihi bir adım attıklarını söyledi. Erdoğan, "Bu projenin gerçekleşmesi her şeyden önce Türkiye ve Azerbaycan arasındaki karşılıklı güvene dayalı ilişkiler sayesinde mümkün olmuştur. TANAP, aynı zamanda çok taraflı işbirliğin nişanesididir. Enerjiyi çatışma değil, işbirliği zemini olarak gören anlayışımız TANAP sayesinde ete, kemiğe bürünmüştür” dedi. Hem Batı’da hem de Doğu’da pek çok ülkeye bir araya getiren proje, stratejik ve ekonomik ortaklıkların ülkeler açısından ne denli büyük bir değere sahip olduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir. İlerleyen yıllarda uygun koşullar oluşması durumunda İran ve Türkmenistan’ın da projeye katılabileceği belirtilirken, Cumhurbaşkanı Aliyev de daha önce Irak, İsrail ve Kıbrıs doğalgazının transiti içinde TANAP’ın kullanılabileceğini vurgulamıştı. Kazan-kazan prensibi ile hayata geçirilen proje sayesinde hem Hazar Havzasındaki kaynaklar Avrupa ile buluşacak, hem de enerji alanında büyük oranda Rusya’ya bağımlı olan Avrupa için yeni bir kaynak imkanı sunabilmektedir.  

Hiç kuşkusuz ki enerji sektörü, bir ülkenin en büyük gelir/gider kalemleri arasında yer almakla birlikte stratejik olarakta büyük bir öneme sahiptir. Türkiye kendi doğalgaz ve petrol kaynakları açısından zayıf bir konumda olsa da, Avrupa ile Asya arasında köprü niteliğindeki jeopolitik konumu ile çevresindeki kaynakların tedarik edilmesi açısından  Avrasya vizyonu için kilit bir görev üstlenmektedir. Ekonomik boyutunun yanı sıra, Türkiye’nin bu ortaklıklarla farklı ülkeleri, politikaları ve kültürleri bir araya getirmesi günümüz siyaset ajandasında önemli bir anlam ifade etmektedir.

 

Mete Eryılmaz

Freiburg Üniversitesi

Ekonomi Master Öğrencisi