Oğuz Devleti

Daha önceki sayılarımızda olduğu gibi sizlerle beraber Türk tarihinin altın sayfalarına göz atmaya Oğuz Devleti ile devam edelim. 

Oğuz Devleti 750-1055 yılları arasında Hazar Denizi'nin doğusunda kurulmuştur. Başkenti Yenikent'tir. Başlarında yabgu denilen (günümüzdeki anlamıyla hükümdar) biri bulunur ve orduyu da subaşı (ordu kumandanı) yönetirdi. Oğuz Devleti hakkında pek fazla bilimsel kaynak bulunmamaktadır. 

Oğuzların sürekli olarak komşularıyla savaş halinde oldukları, son yabgularının Ali Han olduğu ve dinlerinin tengricilik (Şaman dininin bir kolu) olduğu yani Gök Tanrısına inandıkları bilinmektedir. Kendilerine Türk ve daha sonra da Arap Müslüman kaynaklarda Türkmen denildiğini biliyoruz. O tarihlerde gayrimüslim olan Oğuzlarla Müslüman olan Oğuzları ayırt edebilmek için 13. yüzyıla kadar Müslüman olan Oğuzlara Türkmen denilmiştir. 

Selçuklu İmparatorluğu'nun kurucusu olan Selçuk Bey'in (o tarihlerde subaşı yani ordu kumandanıydı) yabgunun yerine geçme gibi bir düşüncesi vardı fakat genç ve tecrübesiz olduğundan bunu da yabgunun farketmesinden dolayı görevinden ve Oğuz Devleti'nin başkenti Yenikent'ten kendine bağlı olan Kınık boyuyla ayrılıp İslam gazilerinin toplandığı Cend şehrine gidip yerleşmek zorunda kaldı. Cend şehri Oğuz Devleti'ne bağlı yabguya (hükümdara) vergi vermekteydi. Selçuk Bey burada müslümanlığa geçmiş ve bir yıl sonra yabgunun adamlarına "Müslümanlar gayrimüslime vergi vermez" diyerek kovduğu ve daha sonra da bağımsızlığını ilan ederek gayrimüslim olan Türkler ve Oğuzlar üzerine cihad başlattığı bazı kaynaklarda mevcuttur. Oğuzlar güneye göç eden ve bağımsızlığını ilan eden Selçuk Bey ve oğlu Mikaili Bey'in ölümünden sonra da yeğenleri Tuğrul ve Çağrı Bey ile uzun yıpratıcı savaşlar vermişlerdir. Aynı zamanda komşularıyla sürekli savaş halinde olan Oğuz Devleti bir müddet sonra zayıf düşmüş, Ali Han'ın da ölümünden sonra 1055 yılında dağılmıştır. Bu dağılmadan sonra göçler başlamış ve yukarıda da yazmış olduğumuz gibi gelecekte kurulacak olan imparatorlukların başlangıcı olmuştur. O yüzden bundan sonraki yazılarımızda kronolojik olarak Oğuzların kurmuş olduğu birçok devleti de siz sevgili okuyucularımıza bilimsel kaynaklara dayanarak aktarmaya çalışacağız. 

Bu ayki yazımızı bitirirken, okurlarımıza sağlık diliyor ve gelecek ayki yazımızda buluşmak üzere hoşçakalın diyorum.  

Ergün Parlar

Baden Haber / Freiburg